Rozdział 1.3 cz. 1

1.3 Specyfika firm rodzinnych. Pozytywne i negatywne strony prowadzenia działalności o charakterze rodzinnym.

Teoria firm rodzinnych nie doczekała się jednej i stałej definicji firmy rodzinnej. Posłużyłem się jedną z wielu definicji firm rodzinnych, których to teoria tworzona jest od końca lat 70. poprzedniego wieku. Firma rodzinna to każdy podmiot gospodarczy z sektora mikro, małych lub średnich przedsiębiorstw, o dowolnej formie prawnej, zarejestrowany i działający, w którym:

• co najmniej dwóch członków rodziny wspólnie pracuje w tym przedsiębiorstwie;
• co najmniej jeden członek rodziny ma istotny wpływ na zarządzanie;
• członkowie rodziny posiadają większościowe udziały w przedsiębiorstwie.⁸

Ilustracja 11: Kryteria firm rodzinnych. Źrodło: Anna Kowalewska, Badanie firm rodzinnych, Warszawa 2009, s. 60

Główną cechą przedsiębiorstwa rodzinnego jest współzależność przedsiębiorstwa (biznesu) i rodziny. Przedsiębiorstwo rodzinne opisywane jest często za pomocą modelu składającego się z trzech zachodzących na siebie podsystemów: przedsiębiorstwa (podsystem gospodarczy), rodziny i własności.⁹

Ilustracja 12: Model systemu przedsiębiorstwa rodzinnego. Źródło: Anna Kowalewska, Badanie firm rodzinnych, Warszawa 2009, s. 98

Każdy z członków rodziny w tym także osoby pracujące w przedsiębiorstwie a nie będące rodziną, znajdują się się w jednym z siedmiu sektorów powstałych w wyniku nakładania się na siebie trzech podsystemów. Ten teoretyczny model stanowi perspektywę uwzględniającą różnorodne punkty odniesienia osób w zależności od pozycji zajmowanej w organizacji. Określając różne role i podsystemy umożliwia łatwiejsze zrozumienie interakcji zachodzących wewnątrz rodzinnego biznesu.

Współzależność przedsiębiorstwa i rodziny opiera się na znaczeniu rodziny założycielskiej, która początkowo finansuje biznes, zasila go zasobami ludzi i idei, bierze udział w procesie decyzyjnym. Równie ważne jest jednak oddziaływanie zwrotne, tzn. przedsiębiorstwa na rodzinę. Firma staje się centrum życia członków rodziny, co powoduje, że często mieszają się role zawodowe i prywatne. Zatem autorytet jest przenoszony z przedsiębiorstwa do domu i odwrotnie. Członkowie rodziny, przeważnie sukcesorzy, mają wytyczoną ścieżkę kariery w postaci przejęcia zarządu lub własności firmy. Ten element modelu funkcjonowania firmy rodzinnej został negatywnie zweryfikowany. Zarządzający nie wytyczają ścieżek kariery młodszemu pokoleniu. Biznes staje się dla rodziny źródłem utrzymania, ale przede wszystkim: spoiwem, przedmiotem dumy, identyfikacji i prestiżu.¹⁰Procesy zachodzące w rodzinie są silnie związane z procesami zachodzącymi wewnątrz przedsiębiorstwa. Problemy rodziny stają się problemami biznesu i odwrotnie. Przenikanie się więzi rodzinnych i ekonomicznych, korzystanie z rodzinnych zasobów ludzkich i materialnych w rozwoju firmy rodzinnej może być dla niej zarówno źródłem przewag, jak i ograniczeń. Poniżej przedstawiłem zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje rodzinności dla prowadzenia biznesu.

Przypisy

8Anna Kowalewska, Badanie firm rodzinnych, Warszawa 2009, s. 59

9 Łukasz Sułkowski, Firmy rodzinne. Jak osiągnąć sukces w sztafecie pokoleń, Poltext, Warszawa 2009, s.17

10 Tamże, s. 99